KUNSTENAARS / ARTISTS
__________
Hans Theys
Triomf der tropen
Over Max Pinckers’ fotoboek ‘Margins of Excess’
Max Pinckers (°1988) is geboren in België en groeide op in Indonesië, India, Australië en Singapore. In 2007 keerde hij terug naar zijn geboorteland om fotografie te studeren aan de School of Arts / KASK in Gent, waar hij vandaag doctorandus is. Sinds 2011 realiseerde hij verschillende documentaire fotoreeksen. Elke reeks kreeg voor het eerst gestalte in een zorgvuldig vormgegeven boek dat bestaat uit door elkaar geweven foto’s, documenten en teksten.
‘Margins of Excess’ vertrekt van een vraag die Pinckers altijd heeft gefascineerd, namelijk hoe mensen hun eigen identiteit vormgeven op basis van collectieve dromen en verlangens die gedeeltelijk gevormd en gevoed worden door de gemeenplaatsen van de massamedia. Deze vraag wordt verbonden met het klaarblijkelijke onvermogen van de media om intieme of idiosyncratische wereldbeelden over te brengen.
Het boek werd geweven rond de verhalen van zes personen die op een bepaald ogenblik in de Verenigde Staten veel aandacht kregen in de pers omwille van hun pogingen gestalte te geven aan een droom of passie en daarbij als oplichters werden voorgesteld. In het algemeen wordt Pinckers aangetrokken door onderwerpen die iets te maken hebben met de magie van de verbeelding, maar tegelijk de onmogelijkheid van een onbevlekte persoonlijke verbeelding lijken bloot te leggen: elke keer blijkt dat we de woorden en beelden waarmee we onszelf definiëren onbewust ontleend hebben aan anderen, aan het verleden, aan boeken, schilderijen, het internet of de media.
Herman Rosenblat werd bekend omwille van een verzonnen liefdesverhaal dat zich afspeelde in een Duits concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog, de privédetective Jay J. Armes lijkt een tot leven gekomen actieheld, Darius McCollum werd een mediafiguur door zijn onbedwingbare behoefte treinen te kapen, Richard Heene zou een gebeurtenis in scène gezet hebben om media-aandacht te krijgen, Rachel Doležal zou gedaan hebben alsof ze ‘zwart’ was en Ali Shalal Quaissi zou hebben voorgewend de ‘hooded man’ te zijn op de iconische foto uit de Abu Ghraib gevangenis. Pinckers heeft deze mensen opgezocht om hun kijk op de dingen te horen en heeft hun verhaal opgeluisterd met gevonden beeldmateriaal, persartikels, een zelfgemaakt interview en kunstmatig belichte en geënsceneerde foto’s.
Het huidige tijdperk van de ‘post-waarheid’, waarin waarheden, halve waarheden, leugens, fictie of amusement onderling vervangbaar lijken te zijn, vraagt een nieuwe benadering om onderliggende narratieve structuren en wereldbeelden op te sporen en weer te geven. De zes hoofdverhalen werden ingebed in een clusterend verhaal over gekloonde honden van het leger, religieuze verschijningen, verdachte voertuigen, onbestaande terroristische samenzweringen, toevallig ontploffend springtuig en fictieve presidenten. Daarbij volgt ‘Margins of Excess’ een associatieve logica die verwant is met de manier waarop paranoïde geesten ongelijksoortige gebeurtenissen op hetzelfde niveau plaatsen en met elkaar verbinden. Zo imiteert het boek de hysterie van de 24 seconden durende nieuwscyclus en de eendimensionale formats van media die in de eerste plaats gericht zijn op het verkopen van ‘nieuws’.
De verbanden tussen al deze visuele en geschreven informatie creëren een schijnbare verwarring die lijkt op die van een wereld zonder algemeen aanvaard ‘realistisch’ referentiekader. Tegelijk worden deze verbanden gebruikt als draden om een nieuwe, complexe benadering van het documentaire verhaal te weven, waarbij een onjuiste aanspraak op objectiviteit vervangen wordt door een goed gedocumenteerde, maar manifest subjectieve benadering. In ‘Margins of Excess’ worden fictie en realiteit met elkaar vervlochten. Niet om ons op te lichten, maar om vorm te geven aan een fijnmazig wereldbeeld dat rekening houdt met de subjectieve en fictieve aard van de categorieën die we gebruiken om de wereld waar te nemen en te definiëren. En dan opnieuw: niet om de oppervlakkigheid en het toeval te vieren, maar in een poging de ruis, de geruchten, de pulp, de leugens, de paranoia, het cynisme en de gemakzucht te doorprikken en de ‘werkelijkheid’ in al zijn complexiteit te omarmen. Uiteindelijk toont dit fotografisch essay zich als Pinckers’ eigen poging gestalte te geven aan zijn verbeelding, waardoor hij verschijnt als het zevende personage in dit boek.
Montagne de Miel, 11 november 2017